Hieromartiri i shenjtë, Ignat Hyjmbajtësi
“Le të
vijnë mbi mua, zjarri, kryqi, egërsira, prerja e gjymtyrëve, bluarja e
të gjitha kockave dhe të gjitha torturat e këqija të djallit, vetëm dua
që të fitoj Jisu Krishtin (Rom. 5:3).”
vijnë mbi mua, zjarri, kryqi, egërsira, prerja e gjymtyrëve, bluarja e
të gjitha kockave dhe të gjitha torturat e këqija të djallit, vetëm dua
që të fitoj Jisu Krishtin (Rom. 5:3).”
Rrallë herë
ndodh që për një person kaq të rëndësishëm të njerëzimit historia na
ruajti kaq pak të dhëna biografike. Disa e kanë konsideruar personin e
shën Ignatit si një yll të madh dhe të shndritshëm, i cili u shfaq dhe u
zhduk menjëherë. Megjithëse drejtoi mbi katër dekada Kishën e
Antiokisë, veprimtaria episkopale dhe kryesisht mësimdhënia e tij
ndoshta nuk do të njiheshin as sot nëse ai nuk do të martirizohej. Në
javët e fundit të jetës, përpara se të martirizohej ai frymëzoi jetën e
komuniteteve të krishtera, përgjatë rrugës nga atdheu i tij për në Romë,
dhe njëkohësisht gjithë botës së krishterë i dhuroi letrat e tij të
mbushura plot me frymë dashurie e besimi.
ndodh që për një person kaq të rëndësishëm të njerëzimit historia na
ruajti kaq pak të dhëna biografike. Disa e kanë konsideruar personin e
shën Ignatit si një yll të madh dhe të shndritshëm, i cili u shfaq dhe u
zhduk menjëherë. Megjithëse drejtoi mbi katër dekada Kishën e
Antiokisë, veprimtaria episkopale dhe kryesisht mësimdhënia e tij
ndoshta nuk do të njiheshin as sot nëse ai nuk do të martirizohej. Në
javët e fundit të jetës, përpara se të martirizohej ai frymëzoi jetën e
komuniteteve të krishtera, përgjatë rrugës nga atdheu i tij për në Romë,
dhe njëkohësisht gjithë botës së krishterë i dhuroi letrat e tij të
mbushura plot me frymë dashurie e besimi.
1) Prejardhja e tij
Të dhënat e
pakta që zotërojmë për jetën e tij i marrim nga letrat që ai u drejtoi
komuniteteve të krishtera të Azisë së Vogël dhe Romës. Fillimisht, rreth
emrit të tij – duke pasur parasysh prejardhjen e tij romake – u hodh
hipoteza, e cila mbetet e pavërtetuar, se emri Ignat vjen nga
latinishtja (ignis=zjarr) dhe se u krijua në vitet e mëpasshme. Disa
hulumtues kanë shprehur mendimin se ai rridhte nga një familje romake e
helenizuar (që nga shek. III para Krishtit e deri në shek. IV pas
Krishtit termi i helenizuar nënkupton ata persona që ndjekin dhe
imitojnë mënyrën e jetesës, të mendimit, dhe në përgjithësi kulturën e
pasur helene) e Antiokisë së Sirisë. Ndoshta ai kishte trashëguar nga i
ati të drejtën e qytetarit romak. Sa i përket nivelit arsimor, ishte
autodidakt, nuk duhet të kishte ndonjë arsim të veçantë dhe ç’kish
mësuar ishin falë shoqërimit të tij me njerëz të shkolluar e të ditur.
J. Gojarti thotë se Ignati ishte njohur dhe shoqëruar me Apostujt
(Homeli për Ignatin, PG.50, 588), ndërsa Martirologu antiokian përmend
se ai kishte dëgjuar predikimin e ungjillor Joan Theologut. Padyshim,
ndikim pozitiv pati edhe territori ku ai jetoi, duke ditur faktin se
Antiokia ishte qyteti i tretë i perandorisë për nga popullsia, kultura,
dhe rëndësia, si edhe qendra më e madhe e Lindjes. Sot pranohet se
Ignati ishte episkopi II i Antiokisë dhe kryepriftëria e tij zgjati
rreth viteve 70-113/4 pas Krishtit (patjetër para vitit 118).
pakta që zotërojmë për jetën e tij i marrim nga letrat që ai u drejtoi
komuniteteve të krishtera të Azisë së Vogël dhe Romës. Fillimisht, rreth
emrit të tij – duke pasur parasysh prejardhjen e tij romake – u hodh
hipoteza, e cila mbetet e pavërtetuar, se emri Ignat vjen nga
latinishtja (ignis=zjarr) dhe se u krijua në vitet e mëpasshme. Disa
hulumtues kanë shprehur mendimin se ai rridhte nga një familje romake e
helenizuar (që nga shek. III para Krishtit e deri në shek. IV pas
Krishtit termi i helenizuar nënkupton ata persona që ndjekin dhe
imitojnë mënyrën e jetesës, të mendimit, dhe në përgjithësi kulturën e
pasur helene) e Antiokisë së Sirisë. Ndoshta ai kishte trashëguar nga i
ati të drejtën e qytetarit romak. Sa i përket nivelit arsimor, ishte
autodidakt, nuk duhet të kishte ndonjë arsim të veçantë dhe ç’kish
mësuar ishin falë shoqërimit të tij me njerëz të shkolluar e të ditur.
J. Gojarti thotë se Ignati ishte njohur dhe shoqëruar me Apostujt
(Homeli për Ignatin, PG.50, 588), ndërsa Martirologu antiokian përmend
se ai kishte dëgjuar predikimin e ungjillor Joan Theologut. Padyshim,
ndikim pozitiv pati edhe territori ku ai jetoi, duke ditur faktin se
Antiokia ishte qyteti i tretë i perandorisë për nga popullsia, kultura,
dhe rëndësia, si edhe qendra më e madhe e Lindjes. Sot pranohet se
Ignati ishte episkopi II i Antiokisë dhe kryepriftëria e tij zgjati
rreth viteve 70-113/4 pas Krishtit (patjetër para vitit 118).
2) Arrestimi dhe martirizimi
Pas ekspeditës
ushtarake në krahinat e Armenisë dhe Parthisë, perandori Trajan (98-117)
u gjend në Lindje. Në fund të vitit 113 ose në fillim të 114 episkopi i
qytetit, Ignati, u arrestua nga autoritetet romake. Kjo dëshmohet nga
Martirologu antiokian dhe ai romak. Sipas të parit, ai fillimisht, u
gjykua në Antioki dhe më pas, u dënua e u ekzekutua duke e hedhur te
bishat e egra në Romë, ndërsa, sipas të dytit, u gjykua dhe u dënua në
Antioki dhe ekzekutimi i tij u krye në Romë. Lind pyetja pse u ekzekutua
në Romë dhe jo në Antioki? Arsyet që detyruan Trajanin të merrte këtë
vendim mund t’i përmbledhim në: a) Ai dëshironte t’u ofronte banorëve të
Romës një spektakël të veçantë me protagonist një udhëheqës të famshëm
të krishterë dhe b) T’u jepte një mësim të rreptë frike banorëve të
Lindjes (kryesisht të Azisë së Vogël dhe Greqisë), të cilët kishin
filluar të përqafonin me zell Krishterimin. Për këtë qëllim, ushtarët që
e shoqëronin gjatë rrugës, terrorizonin dhe arrestonin të krishterë të
ndryshëm. Por, me qëndrimin dhe vendosmërinë e tij ai preku gjithë të
krishterët e krahinave madje, fitoi dashamirësinë dhe admirimin e shumë
idhujtarëve.
Ignati e nisi rrugën e martirizimit nga deti i Sirisë, i shoqëruar
nga 10 ushtarë romakë dhe po aq të dënuar të tjerë (Rom.5:1). Më pas
zbarkoi në bregdetin e Azisë së Vogël. Ushtarët që e shoqëronin.
megjithëse ishin të ashpër, e lejonin (pasi i paguante) që ai të takohej
me vizitorë të ndryshëm. Kur arritën në qytetin e Smirnës, ku qëndroi
pak ditë, ai u mirëprit me entuziazëm nga komuniteti dhe episkopi i saj,
Polikarpi, me të cilin pati një takim dhe bisedë mjaft të ngrohtë. Kur
mësuan lajmin të krishterët e qyteteve fqinje (Efesit, Magnisisë,
Tralës) dërguan përfaqësuesë të tyre që të takoheshin me të dhe t’i
jepnin kurajë, mirëpo gjatë bisedave ata kuptuan nivelin e lartë
shpirtëror që ai mbartte dhe më pas largoheshin me dobi të madhe
shpirtërore, duke u këshilluar prej tij për probleme të ndryshme që
hasnin në krahinat e tyre.
Kur arriti në Troadhë, u informua se përndjekja në Siri kishte
përfunduar. Ky lajm sigurisht e gëzoi jashtë mase dhe e shtyu t’u
drejtonte letra të krishterëve të Filadelfisë, Smirnës, Polikarpit
(personale) e ndoshta grigjës së tij (letër, e cila nuk na ka shpëtuar).
Më pas, ndoqi pa u ankuar rrugën tokësore (Via Egnatia) nga Filipia
deri në Dyrrah (Durrësi i sotëm) dhe përsëri rrugën detare për në
Brindizi, me destinacion përfundimtar Romën. Atje, disa të krishterë me
pozita të larta shtetërore u përpoqën të ndërmjetësonin tek autoritetet
romake, me qëllim që të anulohej ekzekutimi. Por, ai kur dëgjoi për këto
përpjekje, me anën e një letre iu lut atyre që të mos e pengonin të
martirizohej (Rom.4:2-3). Martirizimi u krye në amfiteatrin e Koloseut,
rreth datës 20 dhjetor. Eshtrat e tij i mblodhën disa të krishterë dhe i
dërguan në vendlindjen e tij. Në shekujt e mëvonshëm u transferuan
përsëri në Romë.
ushtarake në krahinat e Armenisë dhe Parthisë, perandori Trajan (98-117)
u gjend në Lindje. Në fund të vitit 113 ose në fillim të 114 episkopi i
qytetit, Ignati, u arrestua nga autoritetet romake. Kjo dëshmohet nga
Martirologu antiokian dhe ai romak. Sipas të parit, ai fillimisht, u
gjykua në Antioki dhe më pas, u dënua e u ekzekutua duke e hedhur te
bishat e egra në Romë, ndërsa, sipas të dytit, u gjykua dhe u dënua në
Antioki dhe ekzekutimi i tij u krye në Romë. Lind pyetja pse u ekzekutua
në Romë dhe jo në Antioki? Arsyet që detyruan Trajanin të merrte këtë
vendim mund t’i përmbledhim në: a) Ai dëshironte t’u ofronte banorëve të
Romës një spektakël të veçantë me protagonist një udhëheqës të famshëm
të krishterë dhe b) T’u jepte një mësim të rreptë frike banorëve të
Lindjes (kryesisht të Azisë së Vogël dhe Greqisë), të cilët kishin
filluar të përqafonin me zell Krishterimin. Për këtë qëllim, ushtarët që
e shoqëronin gjatë rrugës, terrorizonin dhe arrestonin të krishterë të
ndryshëm. Por, me qëndrimin dhe vendosmërinë e tij ai preku gjithë të
krishterët e krahinave madje, fitoi dashamirësinë dhe admirimin e shumë
idhujtarëve.
Ignati e nisi rrugën e martirizimit nga deti i Sirisë, i shoqëruar
nga 10 ushtarë romakë dhe po aq të dënuar të tjerë (Rom.5:1). Më pas
zbarkoi në bregdetin e Azisë së Vogël. Ushtarët që e shoqëronin.
megjithëse ishin të ashpër, e lejonin (pasi i paguante) që ai të takohej
me vizitorë të ndryshëm. Kur arritën në qytetin e Smirnës, ku qëndroi
pak ditë, ai u mirëprit me entuziazëm nga komuniteti dhe episkopi i saj,
Polikarpi, me të cilin pati një takim dhe bisedë mjaft të ngrohtë. Kur
mësuan lajmin të krishterët e qyteteve fqinje (Efesit, Magnisisë,
Tralës) dërguan përfaqësuesë të tyre që të takoheshin me të dhe t’i
jepnin kurajë, mirëpo gjatë bisedave ata kuptuan nivelin e lartë
shpirtëror që ai mbartte dhe më pas largoheshin me dobi të madhe
shpirtërore, duke u këshilluar prej tij për probleme të ndryshme që
hasnin në krahinat e tyre.
Kur arriti në Troadhë, u informua se përndjekja në Siri kishte
përfunduar. Ky lajm sigurisht e gëzoi jashtë mase dhe e shtyu t’u
drejtonte letra të krishterëve të Filadelfisë, Smirnës, Polikarpit
(personale) e ndoshta grigjës së tij (letër, e cila nuk na ka shpëtuar).
Më pas, ndoqi pa u ankuar rrugën tokësore (Via Egnatia) nga Filipia
deri në Dyrrah (Durrësi i sotëm) dhe përsëri rrugën detare për në
Brindizi, me destinacion përfundimtar Romën. Atje, disa të krishterë me
pozita të larta shtetërore u përpoqën të ndërmjetësonin tek autoritetet
romake, me qëllim që të anulohej ekzekutimi. Por, ai kur dëgjoi për këto
përpjekje, me anën e një letre iu lut atyre që të mos e pengonin të
martirizohej (Rom.4:2-3). Martirizimi u krye në amfiteatrin e Koloseut,
rreth datës 20 dhjetor. Eshtrat e tij i mblodhën disa të krishterë dhe i
dërguan në vendlindjen e tij. Në shekujt e mëvonshëm u transferuan
përsëri në Romë.
3) Rreth mbiemrit të tij
Në letrat e tij
Ignati përdor për veten mbiemrin “θεοφόρος” = hyjmbajtësi. Tradita e
krijuar ka shpëtuar dy versione: a) Pasi ndërroi jetë u gjend i gdhendur
në zemrën e tij me shkronja të arta emri i Krishtit dhe, b) Ai ishte
fëmija i vogël që Krishti e mori, e përqafoi, e vendosi në mes të
nxënësve të Tij dhe ua shfaqi si shembull përuljeje e pafajësie (Mtth.
18:2-5. Mk. 9:36-37. Lk.9:47-48). Sipas disave, ai e quan veten
hyjmbajtës, sepse përjetonte lidhjen reale me Krishtin dhe se i shërbeu
Atij me zell deri në fund të jetës.
Ignati përdor për veten mbiemrin “θεοφόρος” = hyjmbajtësi. Tradita e
krijuar ka shpëtuar dy versione: a) Pasi ndërroi jetë u gjend i gdhendur
në zemrën e tij me shkronja të arta emri i Krishtit dhe, b) Ai ishte
fëmija i vogël që Krishti e mori, e përqafoi, e vendosi në mes të
nxënësve të Tij dhe ua shfaqi si shembull përuljeje e pafajësie (Mtth.
18:2-5. Mk. 9:36-37. Lk.9:47-48). Sipas disave, ai e quan veten
hyjmbajtës, sepse përjetonte lidhjen reale me Krishtin dhe se i shërbeu
Atij me zell deri në fund të jetës.
4) Kontributi i tij në Kishë
Nga veprat e
tij që kanë arritur deri më sot, 7 letra konsiderohen të vërteta, të
cilat kanë një rëndësi të veçantë theologjike. Shën Ignati është Ati dhe
Mësuesi i parë i Kishës dhe theologu i parë pas Apostujve. Është i pari
që inaguron termin (Kishë Katholike = Kishë e bashkuar dhe e shpërndarë
në tërë botën për të përfshirë gjithë botën) dhe ai që na jep një
informacion mjaft të rëndësishëm dhe unikal për formimin e strukturës
pasapostolike kishtare. Theologjia e tij mund të dallohet në tri pika:
a) Episkopi dhe pozita e tij në Kishë. b) Uniteti i Kishës dhe c)
Liturgjia Hyjnore = bashkimi i besimtarit me Krishtin. Autoriteti dhe
fama e emrit të tij shpirtëror u përhap edhe më gjerë se vendlindja e
tij. Kjo duket nga respekti dhe besimi absolut që treguan për të të
krishterët e Azisë së Vogël dhe të Romës. Gjë që tregon se ai ishte një
episkop me autoritet ekumenik. Edhe vetë fakti se ai vazhdon të nderohet
për 1900 vjet resht, si në Lindje ashtu dhe në Perëndim, është
domethënëse për këtë episkop martir, pasardhës i denjë i apostujve,
bari i Kishës dhe imitues i Krishtit.
Zoti Perëndi të na japë të gjithëve zellin e tij të zjarrtë për t’i
besuar, shërbyer dhe për ta ndjekur Krishtin deri në fund me përulësinë
dhe bindjen e tij të plotë për të vërtetën e besi-mit që ai mbarte dhe
përfaqësonte.
tij që kanë arritur deri më sot, 7 letra konsiderohen të vërteta, të
cilat kanë një rëndësi të veçantë theologjike. Shën Ignati është Ati dhe
Mësuesi i parë i Kishës dhe theologu i parë pas Apostujve. Është i pari
që inaguron termin (Kishë Katholike = Kishë e bashkuar dhe e shpërndarë
në tërë botën për të përfshirë gjithë botën) dhe ai që na jep një
informacion mjaft të rëndësishëm dhe unikal për formimin e strukturës
pasapostolike kishtare. Theologjia e tij mund të dallohet në tri pika:
a) Episkopi dhe pozita e tij në Kishë. b) Uniteti i Kishës dhe c)
Liturgjia Hyjnore = bashkimi i besimtarit me Krishtin. Autoriteti dhe
fama e emrit të tij shpirtëror u përhap edhe më gjerë se vendlindja e
tij. Kjo duket nga respekti dhe besimi absolut që treguan për të të
krishterët e Azisë së Vogël dhe të Romës. Gjë që tregon se ai ishte një
episkop me autoritet ekumenik. Edhe vetë fakti se ai vazhdon të nderohet
për 1900 vjet resht, si në Lindje ashtu dhe në Perëndim, është
domethënëse për këtë episkop martir, pasardhës i denjë i apostujve,
bari i Kishës dhe imitues i Krishtit.
Zoti Perëndi të na japë të gjithëve zellin e tij të zjarrtë për t’i
besuar, shërbyer dhe për ta ndjekur Krishtin deri në fund me përulësinë
dhe bindjen e tij të plotë për të vërtetën e besi-mit që ai mbarte dhe
përfaqësonte.
Arkimandrit Kozma Sovjani
Martirizimi i Shën Ignatit. Minologu i Vasilit II (Vat. gr. 1613) shek.XI.
Martirizimi i Shën Ignatit. Minologu i Vasilit II (Vat. gr. 1613) shek.XI.
